مقدمه:

بسته به اینکه دارای نقص عضو بالا زانو هستید یا زیر زانو، مسیر حرکت کردنتان با پروتز پا کمی متفاوت خواهد بود. پروتز سفارشی ساخت پا این امکان را به ما می‌دهد که پس از قطع عضو بالا زانو یا زیر زانو به تدریج تحرک خود را مجدداً بازیابید و به فعالیت‌هایی که دوست دارید بپردازید.

یادگیری نحوه استفاده از پروتز یا پای مصنوعی جدید مستلزم پیروی از اقداماتی می‌باشد که تا چندین ماه بایستی رعایت شوند. همانطور که نحوه راه رفتن را یاد می‌گیرید و استقلالتان را دوباره به دست می‌آورید، پروتز در همه مسیر در دسترستان خواهد بود.قیمت پروتز پا بستگی به موارد زیادی دارد از جمله میزان قطع عضو، نوع پای مصنوعی مورد نیاز و نوع فعالیت شخص.

انتخاب پای مصنوعی بالای زانو

با آشنایی بیشتر با انواع مختلف پروتز پای مصنوعی بالای زانو خیلی بهتر می‌توانید درباره انتخاب بهترین نوع آن تصمیم‌گیری کنید. چراکه هر کدام از آنها برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند.

کلینیک تخصصی ارتوپدی فنی نگین طب یکی از بهترین مراکز خدمات‌رسانی در زمینه انواع پروتز های اندام ها در استان آذربایجان شرقی (تبریز)می‌باشد که با ارائه پروتز و اندام مصنوعی مناسب شما به صورت سفارشی در تمام مراحل استفاده از آن همراه شما خواهد بود و بهترین و مناسب‌ترین پروتز پای مصنوعی را به شما پیشنهاد می‌دهد.

شما می‌توانید جهت تهیه پروتز مناسب با توجه به شرایط خاص خود و سفارش آن و دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌های زیر تماس حاصل فرمایید.

09108208723-09146136055-04135572227

انواع مختلف پروتزهای بالای زانو با توجه به سیستم کاری آنها

اگرچه از نظر تجاری بیش از ۱۰۰ نوع مکانیزم برای زانوهای مصنوعی وجود دارد اما می‌توان آن‌ها را به دو دسته طبقه‌بندی کرد که عبارتند از: مکانیکی و کامپیوتری. زانوهای مکانیکی را به دو گروه زانوهای تک محوری و پلی سنتریک یا زانوهای چند محوری می توان تقسیم کرد.

تمام انواع پاهای مصنوعی صرف نظر از میزان پیچیدگی‌شان، نیاز به یک مکانیزم یدکی برای ایجاد ثبات (سیستم‌های قفل دستی یا قفل فعال شده با وزن) و یک مکانیزم یدکی برای کنترل حرکت (اصطکاک ثابت یا متغیر و کنترل هیدرولیکی یا پنوماتیکی) دارند.

زانوهای تک محور در مقایسه با پلی سنتریک یا مرکزی

عملکرد زانوی تک محوره

زانوی تک محوری که اساساً به منزله یک لولا عمل می‌کند به علت سادگی نسبی آن که باعث شده ارزان‌ترین، سبک‌ترین و بادوام‌ترین گزینه موجود باشد به طور کلی به عنوان یک دستگاه بارکش در دسته‌بندی انواع زانو به حساب می‌آید. با این حال زانوی تک محور دارای محدودیت‌هایی است.

به دلیل سادگی این نوع زانوها، افراد دارای قطع عضو در هنگام ایستادن باید از نیروی عضلات خود استفاده کند تا بتوانند ثابت باشند. برای جبران این نقص غالبا زانوهای تک محوری دارای یک کنترل اصطکاکی دائم و یک قفل دستی می‌باشند.

این اصطکاک مانع حرکت خیلی سریع ساق به سمت جلو در هنگام گام برداشتن می‌شود. زانوهای پلی سنتریک که به آن زانوهای چهار میله نیز گفته می‌شود در طرح پیچیده‌تر بوده و دارای چند محور چرخشی است. تطبیق‌پذیری و داشتن قابلیت تغییر دلیل اصلی محبوبیت آنهاست.

این زانوها را می‌توان در اوایل مرحله ایستادن به صورت پایدار نصب کرد و در عین حال در مرحله چرخش یا نشستن به راحتی آنها را خم نمود. دیگر ویژگی مطلوب زانوهای طراحی شده این است که در هنگام شروع گام برداشتن طول کلی پا کاهش می یابد که این امر احتمال لنگیدن را کاهش می‌دهد.

زانوی پروتزی پلی سنتریک

زانوهای پلی سنتریک برای طیف گسترده‌ای از افراد دارای قطع عضو مناسب است. برای افراد دارای قطع عضو که نمی‌توانند با دیگر انواع زانوها به طور ایمن راه بروند و افراد دارای قطع عضو از مفصل زانو و یا افرادی که هر دوپای خود را از دست داده‌اند یا افرادی که بخش زیادی از پای خود را دارند مدل‌های مختلف ایده آلی وجود دارد.

زانوهای پلی سنتریک استاندارد دارای یک دستگاه مکانیکی ساده کنترل چرخش هستند که امکان راه رفتن با سرعت بهینه را فراهم می‌کنند با این حال در بسیاری از انواع زانوهای پلی سنتریک جهت داشتن توانایی راه رفتن با سرعت مختلف از کنترل چرخشی سیال (پنوماتیک و هیدرولیک) به کارگیری می‌شود.

رایج‌ترین محدودیت مدل‌های پلی سنتریک این است که ممکن است دامنه حرکتی زانو تا حدی محدود باشد؛ با این حال معمولاً این محدودیت در حدی نیست که مشکل‌ساز باشد. زانوهای پلی سنتریک نسبت به دیگر انواع زانوهای مصنوعی سنگین‌ترند و قطعاتی دارند که نیاز بیشتری به سرویس کردن و تعویض دارند.

گزینه‌های تثبیت کننده زانو: سیستم‌های قفلی دستی و قفل فعال شده با وزن

انتخاب زانوی پروتزی بر حسب نیاز فرد:

برخی از افراد دارای قطع عضو برای جلوگیری از زمین خوردن نیاز یا میل به استفاده از زانوی ایمنی دارند که در حالت کشش قفل شود. قفل دستی زانو یکی از گزینه‌ها است که دارای یک قفل خودکار بوده که به اختیار می‌توان آن را باز کرد.

این نوع زانو باثبات‌ترین زانوی موجود است. چه قفل فعال شده باشد چه نه می‌توان راه رفت اگرچه استفاده از زانوی قفل شده نیازمند انرژی بیشتری است و باعث ایجاد ناراحتی و دشواری در راه رفتن می‌گردد.

پای مصنوعی دارای قفل دستی برای بیماران ضعیف یا بی‌ثبات و همچنین افراد فعال‌تری که در وضعیت غیرثابت می‌توانند راه بروند مناسب است. پای مصنوعی دارای کنترل فعال شده با وزن یکی دیگر از گزینه‌هاست.

این نوع پای مصنوعی بسیار باثبات است و اغلب برای افرادی تجویز می‌شود که برای اولین بار از پای مصنوعی استفاده می‌کنند. وقتی که وزن بر روی پروتز مصنوعی بیفتد تا زمانی که وزن جابجا نشود زانو خم نمی‌شود.

این سیستم در طی چرخش زانو به صورت یک اصطکاک ثابت عمل می‌کند اما در هنگام ایستادن با اعمال وزن به‌صورت مکانیزم ترمز عمل می‌کند. این نوع زانو بیشتر توسط افراد دارای قطع عضو بزرگ‌سال‌تر و کمتر فعال استفاده می‌شود.

گزینه‌های کنترل حرکت: اصطکاک دائم و متغیر

تمام انواع پاهای مصنوعی جهت حفظ تعادل در هنگام راه رفتن تا حدی به سیستم کنترل چرخش نیاز دارند. در بسیاری از موارد این کنترل از طریق ایجاد اصطکاک مکانیکی در محور چرخش فراهم می‌شود و به صورتی تنظیم شده است که با حالت طبیعی پای مخالف هماهنگی داشته باشد.

پاهای مصنوعی مجهز به اصطکاک ثابت ساده، سبک وزن و قابل‌اعتماد هستند. اصلی‌ترین ایراد این نوع پاهای مصنوعی این است که در هر زمانی تنها یک سرعت برای راه رفتن دارند.

اصطکاک متغیر در زمانی که زانو از حالت باز بودن کامل، خم شود باعث افزایش مقاومت می‌گردد. این خاصیت امکان راه رفتن با سرعت‌های مختلف را ممکن می‌سازد بااین‌حال این سیستم به تنظیم و تعویض مرتب قطعات متحرک نیاز دارد و نسبت به پاهای مصنوعی مجهز به کنترل سیال کمتر پیشرفته هستند.

سیستم کنترل پنوماتیک و هیدرولیک

در پروتزهای مصنوعی پا که دارای کنترل چرخشی پیشرفته‌اند از دینامیک سیالات برای ایجاد مقاومت متغیر استفاده می‌شود تا افراد دارای قطع عضو را قادر می‌کند که بتوانند با سرعت‌های مختلف به راحتی راه بروند.

این مدل‌ها دارای چندین پیستون در درون سیلندرهای حاوی هوا (پنوماتیک) یا مایع (هیدرولیک) هستند. کنترل پنوماتیکی با خم شدن زانو هوا را فشرده می‌کند، انرژی را ذخیره می‌سازد و سپس در هنگام راست کردن زانو انرژی را به پا بازمی‌گرداند. همچنین با افزودن کویل فنر می‌توان کنترل راه رفتن را افزایش داد.

سیستم‌های پنوماتیکی معمولاً کنترل چرخشی فوق‌العاده‌ای را فراهم می‌کنند اما نسبت به سیستم‌های هیدرولیکی کم تاثیرترند. سیستم‌های هیدرولیکی شبیه‌ترین کارکرد را نسبت به پای طبیعی در اختیار افراد دارای قطع عضو فعال قرار می‌دهد.

در سیستم‌های هیدرولیکی جهت برخورداری از سرعت راه رفتن مختلف به جای استفاده از هوا از محیط مایع (معمولاً روغن سیلیکون) استفاده می‌شود. اگرچه پاهای مصنوعی هیدرولیکی راه رفتن را راحت‌تر می‌کنند اما سنگین‌وزن‌ترند، به نگهداری بیشتری نیاز دارند و هزینه اولیه بیشتری دارند.

پای مصنوعی کنترل شونده یا ریزپردازنده

پای کنترل شونده با ریزپردازنده پیشرفت نسبتاً جدیدی در عرصه فناوری پروتزهای پا است. هم اکنون چندین نوع جدید از این مدل پاهای مصنوعی موجود می‌باشد و یا در حال ساخته شدن هستند. سانسورهای جانبی حرکت و زمان‌بندی را تشخیص می‌دهند و سپس براین اساس سیلندر کنترل سیال/هوا را تنظیم می‌کنند.

این ریزپردازنده‌های کنترل کننده زانو از میزان تلاش فرد دارای نقص عضو در هنگام کنترل زمان‌بندی می‌کاهند که در نتیجه راه رفتن حالتی طبیعی‌تر پیدا می‌کند.

علی‌رغم تمام اختراعات شگفت‌انگیز و پیشرفت‌های پیوسته هنوز زانوی مصنوعی فوق‌العاده‌ای ابداع نشده است از طرفی دیگر در بازار بیش از ۱۰۰ مدل مختلف پای مصنوعی وجود ندارد.

تکنولوژی امروز در زمینه پای مصنوعی به هر میزان که نسبت به دهه ۱۶۰۰ پیشرفته به نظر برسد تنها تصوری که می‌توان کرد این است که محققان بر روی توان تکنولوژی مکانیکی، هیدرولیکی، کامپیوتری و بیونیک یا نئوپلاستیک تحقیقات بیشتری انجام دهند.

تنظیم و کار گذاشتن پروتز پا

در هنگام تعیین نوبت مراجعه بعدی، بیشتر افراد مشتاقانه منتظر این مراجعه برای انجام تنظیمات جاگذاری پروتز و شروع استفاده از پروتز به محض دریافت آن می‌شوند. فرایند تنظیم و قرار دادن پروتز از دو مرحله تشکیل شده است: پروتز موقتی یا مقدماتی و پروتز نهایی یا دائمی.

پروتز موقتی 

طولانی‌ترین مرحله در این فرایند، مرحله‌ی استفاده از پروتز موقت است. برای بیماری که جدید قطع عضو شده است، قرار دادن پروتز معمولاً هنگامی شروع می‌شود که تورم در اندام باقی‌مانده تحت کنترل باشد و خط بخیه بهبود یافته باشد (۴ تا ۶ هفته پس از عمل). پزشک وقتی احساس کند که اندام به اندازه کافی بهبود یافته است، نسخه اصلی برای تجویز یک پروتز را برای شما خواهد نوشت.

ارزیابی استامپ

هنگامی که متخصص ساخت پروتز، اندام باقی‌مانده تان را ارزیابی و اندازه‌گیری می‌کند ، این فرصت را خواهید داشت تا در مورد اهداف توان‌بخشی خود و انتظاراتی که برای زندگی عادی‌تان به‌عنوان یک کاربر پروتز دارید صحبت کنید. آیا قصد بازگشت به کار را دارید؟ در ورزش شرکت کنید ؟ برای پیاده‌روی‌های روزانه به پارک می‌روید؟ چقدر می‌توانید فعالیت داشته باشید؟ این اطلاعات به متخصص پروتز شما کمک می‌کند پروتز متناسب با سبک زندگی‌تان بسازد.

ساختار پروتز

پروتز چه برای اندام فوقانی تان باشد یا تحتانی، ساختار آن شامل این موارد خواهد بود: یک حفره یا سوکت که بر روی اندام باقی‌مانده قرار می‌گیرد؛ یک بند یا یراق برای کمک به حالت تعلیق پروتز؛ آستین یا لاینری که به شما کمک می‌کند سوکت را در آن قرار دهید؛ و اجزای مختلفی از جمله پایلون‌ها(لوله‌های استوانه‌ای)، روتاتورها (گرداننده ها)، مفاصل دستی و الکترونیکی (مفصل ران، زانو، مچ پا، شانه، آرنج، مچ) و یک پا، دست یا دیگر دستگاه انتهایی.

سوکت یا حفره در پروتز، جایی است که پروتز و بدن به هم وصل می‌شوند و آن را به مهم‌ترین عنصر در طراحی پروتز تبدیل می‌کنند. اینکه سوکت تا چه حد برای شما متناسب است با هر چیزی و هر کاری که انجام می‌دهید و روند توان‌بخشی و بهبودی زندگی‌تان ارتباط دارد. سوکت پروتز شما باید راحت باشد.

طراحی سوکت برای پروتز 

یک سری اندازه‌گیری‌های اولیه‌ای که متخصص ساخت پروتزتان انجام می‌دهد ، وی را قادر می‌سازد تا سوکتی بسازد كه دقیقاً مطابق با فرم و اندازه اندام باقی‌مانده شما باشد.

برای ساخت یک فرم دقیقی برای سوکت دو روش وجود دارد:

• روش متداول و سنتی، یعنی قالب گیری دستی با گچ
• روش اسکن لیزری با کامپیوتر

بسته به ویژگی‌های منحصربه‌فرد اندام شما ، متخصص ساخت پروتز ممکن است تصمیم بگیرد یک قالب گچی از اندام باقی‌مانده درست کند. برای این کار، باندهای خیس شده به‌دقت دور اندام باقی‌مانده پیچیده می‌شوند. هنگامی‌که این باندها خشک شدند ، یک قالب سفت و سخت ایجاد می‌کنند که فرم و کانتور اندام شما را دقیقاً به خود می‌گیرد.

گزینه دوم ، اسکن لیزر با کامپیوتر است. اندام باقی‌مانده با استفاده از سیستم اسکن لیزر اسکن می‌شود. تصاویری با دقت یک میلی‌متری در یک کامپیوتر ذخیره می‌شوند و توسط پزشک و بیمار با دقت بررسی می‌شوند.

نواحی حساس که نیاز به کاهش فشار دارند شناسایی شده و اسکن به دقت تغییر می‌کند تا ویژگی‌های منحصر به فرد هر بیمار را منعکس کند. سپس اسکن اصلاح شده‌ی نهایی به مرکز طراحی ارسال شده و مشخصات مستقیماً به یک کارور یا دستگاه تراش اتوماتیک داده می‌شوند. نتیجه این کار، ایجاد یک فرم دقیق است که برای ساختن سوکت پروتز واقعی استفاده می‌شود.

قرار دادن پروتز موقت 

این که آیا متخصص پروتز شما قالب گیری گچی انجام می‌دهد یا اسکن کامپیوتری ، مرحله بعدی این فرایند ساخت سوکت موقتی است.

پرواضح است که استفاده از سوکت های آزمایشی برای دیدن اینکه اندام شما چگونه به سوکت متصل می‌شود  بافتن نقاط فشار کار را بسیار آسان می‌کند. سایر اجزای سازنده پروتز به سوکت موقتی اضافه می‌شوند تا بتوانید شروع به ایستادن و راه رفتن کنید.

مواردی که در استفاده از سوکت موقت رعایت شوند

در هنگام استفاده از آن‌ها، سوکت موقت و سایر مؤلفه‌ها تنظیم و اصلاح می‌شوند و بازخورد این اصلاحات را به پزشک متخصص خود دهید. برای افرادی که به تازگی قطع عضو شده‌اند ، پروتز موقت شاید برای چند ماه پوشیده شود ، تا اندام باقی‌مانده شما همچنان به کاهش سایز و آمدگی برای دریافت پروتز ادامه می‌دهد.

برای افرادی که قبلاً پروتز داشته‌اند ، در فرآیند تنظیم و ساخت، مرحله‌ی استفاده از پروتز موقت بسیار کوتاه‌تری است و تنها برای چند روز تا چند هفته پوشیده می‌شود. پروتز موقت معمولاً دارای پوششی ظاهری نیست ، زیرا به خاطر روند کاهش سایز اندام باقی مانده، لازم است تنظیماتی در آن انجام شود.

در بیشتر موارد ، در پروتز موقت از مؤلفه‌های پروتزی مختلفی استفاده می‌شود در صورتی که در پروتز قطعی و نهایی این‌گونه نیست. پروتز موقت معمولاً سنگین‌تر و حجیم‌تر از پروتز نهایی خواهد بود.

بخش اصلی روند بهبودی شما، حضور در جلسات فیزیوتراپی در طی فرایند تنظیم پروتز و بعد از آن است. برخی از افراد به ویژه کاربران اندام فوقانی نیز نیاز به کاردرمانی دارند. درمان‌گران فیزیکی و کار درمان گرها برنامه‌های توان‌بخشی را طراحی می‌کنند که به شما در رسیدن به اهداف متناسب با سبک زندگی‌تان کمک می‌کنند.

پروتز نهایی یا قطعی 

متخصص ساخت پروتز تصمیم خواهد گرفت چه زمان برای قالب‌گیری پروتز نهایی یا قطعی مناسب است. برای افرادی که به ‌تازگی قطع عضو شده‌اند ،این زمان چند ماه بعد از عمل خواهد بود ، وقتی اندازه و شکل اندام باقی‌مانده ثابت شود. برای کاربرانی که قبلاً هم  پروتز داشته‌اند، قالب گیری برای پروتز قطعی سریع‌تر انجام می‌شود.

با کار روی سوکت موقت اصلاح شده ، پزشک سوکت نهایی مخصوص‌تان را می‌سازد. همه‌ی اجزای دیگر پروتز به هم متصل می‌شوند و روش‌هایی برای پوشش زیبایی و ظاهر وجود خواهد داشت. برخی از افراد ظاهر پروتز خود را بدون پوشش ظاهری ترجیح می‌دهند. ساخت این پروتز و تکمیل تناسب آن، به چندین جلسه نیاز دارد و ممکن است چند هفته طول بکشد.

پروتز پا چقدر دوام دارد؟

به یاد داشته باشید، عبارات “پروتز نهایی” یا “قطعی” می‌تواند گمراه کننده باشد. متأسفانه هیچ پا یا دست مصنوعی تا همیشه ماندگاری باقی نمی‌ماند.

بسته به میزان استفاده روزانه و میزان فعالیت شما، پروتز در هرجایی از بدن ممکن است بین دو تا پنج سال دوام داشته باشد. در مورد کودکان، به دلیل رشد مستمر بدنی، مدت زمان آن حتی کوتاه‌تر است. این نکته ضروری است که پروتز یک وسیله مکانیکی است که بعضی اوقات نیاز به تعمیر دارد.

همچنین باید بدانید که در صورت افزایش وزن یا کاهش وزن قابل توجه ممکن است پروتزتان به تنظیمات سوکت یا سایر قسمت‌ها نیاز داشته باشد. گاهی اوقات به جای ساخت یک پروتز جدید کامل، فقط اجزای جداگانه‌ای از آن تعویض می‌شوند.