در فضای مفصل زانو رباط های قوی وجود دارد که باعث پایداری مفصل می شود و به به حرکات بهتر زانو کمک میکنند و به همین از مهم ترین اجزای مفصل زانو بشمار می روند

در این مطلب می خواهیم در مورد آسیب دیدگی های این رباط ها در فضای مفصلی زانو که شامل پارگی و کشیدگی آنها می شود بر اساس مقالات علمی بپردازیم ؛

رباط های (لیگامان های) مهم زانو

مهم ترین لیگامان های زانو عبارت اند:
لیگامان mcl یاجانبی داخلی در سمت داخلی زانو تیبیا و فمور را به همدیگر متصل می‌کند. نیروی valgus یا چرخش به خارج تیبیا را در زیر فمور کنترل می‌کند و زمانی که زانو کاملاً صاف یاextend هست کشیده می‌شود و آنرا کنترل می‌کند ولی با خم شدن زانو چون دو انتهای آن به همدیگر نزدیک می شوند عملکرد مناسبی ندارد .
لیگامان lcl یا جانبی خارجی سمت خارج زانو قرار گرفته وvarus یا چرخش تیبیا در زیر فمور را کنترل می کند و عملکرد آن مانندmcl است
این دو لیگامان را لیگامان های جانبی می نامند که اگر ضربه مستقیم به زانو وارد شود و زانو به یک سمت حرکت کند احتمال آسیب لیگامان سمت مقابل وجود دارد و آسیب های آن ها دو دسته حاد و مزمن هستند .َ
افرادی که زانویشان به صورت پرانتزی است قسمت خارجی زانو فاصله گرفته و لیگامان این سمت تحت کشش است و اگر زانوها به صورتX بود لیگامان سمت داخل تحت کشش است .
لیگامان صلیبی یا ضربه دری که شامل acl و pcl است که acl از قسمت خلفی فمور به قسمت قدامی تیبیا متصل می شود و دو باندل دارد.َ احتمال آسیب این لیگامان نسبت به سایر لیگامان های زانو بسیار زیاد است و چون خون رسانی بسیار کمی دارد ترمیم آن به سختی صورت می گیرد و در بسیاری از موارد درمان با کمک جراحی صورت می‌گیرد و عضله semitendinosus جایگزین لیگامان پاره شده می شود.کار اصلی این لیگامان جلوگیری از دررفتگی قدامی تیبیا در زیر فمور است .

دلایل پارگی رباط های زانو 

علل پارگی رباط های زانو را می توان در ۵ مورد زیر خلاصه کرد:

1. 1. کاهش ناگهانی سرعت و تغییر جهت
   2. چرخش ناگهانی با پایی که محکم روی زمین قرار گرفته است
   3. فرود از یک ارتفاع روی یک پا
   4. توقف ناگهانی در راه رفتن
   5. ضربه مستقیم به زانو مانند تکل در فوتبال

یکی از لیگامای مهم زانو که در بالا توضیح داده شد، لیگامان خلفی زانو به نام PCL است بیشتر از همه دچار آسیب می شود که از قسمت قدامی فمور شروع شده و به قسمت خلفی تیبیا متصل می‌شود و نسبت به لیگامان قدامی به نام ACL کوتاه تر است این لیگامان هم دو دسته  الیاف طناب مانند یا اصطلاحا باندل دارد. این لیگامان از دررفتگی خلفی تیبیا در زیر فمور جلوگیری می کند . در زمان عقب زدگی زانو اولین لیگامانی که آسیب می بیندو تنها۳۰٪ از آسیب های زانو را شامل می شود .
و معمولا علت آسیب این لیگامان شامل موارد زیر می شود:

• • حوادث وسایل نقلیه موتوری مانند برخورد زانو به داشبورد جلو
  •  در ورزش هایی مانند فوتبال که فرد روی زانوی خم شده سقوط می کند که استخوان ران به زمین برخورد کرده و پا به عقب حرکت می کند.

دسته بندی آسیب رباط های صلیبی زانو 

آسیب رباط های زانو بر اساس شدت پارگی الیاف آن به سه دسته (درجه یا grade) تقسیم می شوند:

درجه یک : رباط سالم است ولی کشیده شده و ممکن است که دچار پارگی میکروسکوپی (جزئی) هم شده باشد و در محل تورم و خونریزی اندکی همراه با درد وجود دارد که معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز بهبود می یابد.

درجه دو : در این حالت کشیدگی رباط شدید بوده و دچار پارگی ناکامل و میکروسکوپی (جزئی) شده که علائم شدت می یابد. در این حالت رباط ها معمولا با سرعت کمی بهبود می یابند.

درجه سه : میزان کشیدگی زیاد است به طوری که رشته ها (الیاف) رباط به طور کامل پاره و از هم جدا شده و علائم بسیار شدید است و بهبودی آن سخت ترهست و به طور معمول نیاز به جراحی و بخیه زدن رباط است.

علائم آسیب لیگامان صلیبی عبارت اند از :
۱.شنیدن صدای اضافی در زانو

۲. درد شدید

۳. احساس بی ثباتی در زمان تحمل وزن

۴. تورم سریع

۵. از دست دادن دامنه ی حرکتی

آسیب لیگامان های زانو به طور معمول همراه با آسیب به سایر ساختارهای داخلی مفصل زانو است که نباید با آسیب آنها اشتباه گرفته شود.

نحوه تشخیص پارگی رباط های صلیبی زانو

معمولا تشخیص پارگی هر یک از این رباط ها توسط پزشک متخصص مشخص می شود. در صورت آسیب و ضربه به زانو فرد به پزشک مراجعه کرده و شرح حال خود را بیان می‌کند و پزشک با کمک عکس و معاینه بالینی و تست های تشخیصی آسیب رباط ها را بررسی می کند.

پزشک برای بررسی آسیب لیگامان جانبی داخلی،سمت داخلی سطح مفصلی زانو را لمس می کند و حساسیت و تورم در این قسمت احتمال آسیب آن را نشان می دهد و برای لمس لیگامان جانبی خارجی سمت خارجی سطح مفصلی را بررسی می کند که در صورتی که بیمار به صورت۴ زانو بنشیند این لیگامان واضح تر می شود . برای بررسی لیگامان صلیبی خلفی بهتر هست که زانوی بیمار خم باشد.

تست های بالینی تشخیصی پارگی رباط های زانو 

از اولین روش های تشخیص پارگی رباط های زانو انجام تست های بالینی روی زانو توسط پزشک می باشد که در ادامه سعی کرده ایم شما را با انواع این تست ها آشنا کنیم؛

 تست استرس والگوس 

برای بررسی یکپارچگی لیگامان جانبی داخلی (MCL) انجام می شود به این صورت که بیمار به پشت روی تخت می خوابد و معاینه کننده اندام بیمار را در حالی که زانو صاف هست بلند می کند و در محل زانو یک نیرو به سمت داخل و در محل مچ پا به سمت خارج وارد می کند پزشک بر اساس صداها و نقاطی که در انتهای تست مشاهده می کند نوع پارگی و شدت آن را تعیین می کند.

 تست استرس واروس

برای بررسی رباط جانبی خارجی (LCL)مورد استفاده قرار می گیرد که مانند تست قبل بوده ولی یک نیرو به سمت خارج در زانو و نیروی دیگر به سمت داخل در مچ وارد می‌شود که پزشک جدا شدن غیرطبیعی استخوان و ران و ساق پا  را در سمت خارج زانو بررسی می‌کند.

 تست کشویی قدامی

بیمار به پشت خوابیده و زانوی درگیر را ۹۰ درجه خم میکنند ومعاینه کننده تیبیا را از زیر خط مفصلی می‌گیرد و به سمت جلو هل می‌دهد میزان جابجایی تیبیا را نسبت به فمور و کیفیت نقطه پایانی را ارزیابی می‌کند که در حالت طبیعی تیبیا چند میلی متر به سمت جلو حرکت می کند ولی با نقطه پایانی مشخص متوقف می‌شود در موارد آسیب acl عکس ان رخ می دهد.

تست های بالینی دیگری مانند راکمن و گادفری وجود دارد که هر کدام می تواند با انجام آن پارگی رباط خلفی و قدامی زانو را مشخص کند

اگر در عکس رادیو گرافی شکستگی تشخیص داده شود به احتمال ۸۰٪ همراه با آسیب ACL (لیگامان قدامی) و MCL (لیگامان جانبی داخلی) است.

MRI که بهترین روش بررسی است . روش اولتراسوند یا سونوگرافی ، آرتروگرافی که به طور معمول بعد از تزریق ماده حاجب از سایر روش ها استفاده می شود
روش MRIمعمولادر مواردی استفاده می شود که  فرد دچار آسیب دیدگی در ناحیه زانو شده باشد ویا  درد مداوم زانو که بهبود نمی یابد ۳. تورم بی دلیل زانو ۴. آسیب ناشی از ورم مفاصل یا آرتروز ۵. زمانی که احتمال شکستگی قسمتی از زانو وجود دارد ولی در عکس رادیولوژی همه چیز نرمال به نظر می رسد

اقدامات اولیه برای درمان آسیب رباط های زانو قبل از مراجعه به پزشک عبارتند از:

۱. بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت به پا استراحت دهید . ۲. روی زانو یخ قرار دهید و هر دو ساعت تکرار کنبد ۳. بالا بردن پا به منظور کاهش ورم .
به طور معمول درمان آسیب درجه ۱ و ۲ رباط ها روشهای غیر تهاجمی است که شامل :
۱. دارو درمانی که به منظور کاهش درد و التهاب است که از داروهای غیر استروئیدی استفاده می شود .۲. فیزیوتراپی و ورزش که برنامه ای برای تسریع سرعت بهبودی می دهد ولی بین ۲ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد ۳. ازن تراپی: در موارد پارگی رباط صلیبی تزریق اوزون باعث بهبود گردش خون در بافت ها می شود و در این روش ویتامین ب ۱۲تزریق می شود ‌. ۴.. پلاسمای غنی از پلاکت : از پلاسمای غنی شده بیمار گرفته که حاوی فاکتورهای رشد زیادی است که بهبودی را تسریع می کند و این روش کمک می کند که دیگر نیازی به دارو و جراحی نباشد . ۵. استفاده از بریس و زانو بند طبی : در صورتی که پارگی رباط زانو باعث بی ثباتی شود موثر است زیرا مانع حرکات جانبی زانو وکاهش درد و جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر می شود . ۶.. شاک ویو تراپی ۷.تحریک الکتریکی عصب از راه پوست
طول دوره بهبودی بستگی به شرایطی از جمله شدت آسیب دیدگی و میزان پیروی از برنامه درمانی دارد.

عمل جراحی برای درمان آسیب رباط های صلیبی 

روشهای جراحی معمولاً در موارد آسیب دیدگی درجه ۳ رباط ها صورت می گیرد .در این روش با جراحی رباط پاره شده برداشته می‌شود و بافت دیگری که ممکن است از یک عضله باشد جایگزین می شود . در برخی از موارد نیاز به جراحی باز با برش در زانو است. اگر قسمتی از استخوان در محل زانو دچار شکستگی شده باشد با پیچ در جای خودش محکم می شود و بعد از جراحی مدت زمان لازم برای توانبخشی بین ۲۶ تا ۵۷ روزطول میکشد . اگر دو انتهای پاره شده لیگامان قابل اتصال باشد و لیگامان خونرسانی خوبی داشته باشد ممکن هست لیگامان بخیه بخورد.

استفاده زانوبند طبی در آسیب رباط های صلیبی زانو

زانو بند ها برای محدود کردن حرکات زانو ، تسکین درد و ثابت کردن ناپایداری آن به کار می رود. زانو بند ها به طور معمول به ۳ گروه از افراد داده می شود۱. سالمندان ۲. افرادی که لیگامان آن ها آسیب دیده است ۳. ورزشکاران که ۳ هدف دارند ۱. پیش گیری کننده ۲. عملکردی ۳.توانبخشی . براساس ساخت به دو دسته ۱. پیش ساخته ۲. سفارشی ساخت که از روی قالب فرد ساخته می شود و برای تطابق بیشتر با زانو امروزه از مفاصل دو محوره استفاده می شود.
زانو بند سفارشی ساخت در موارد پارگی aclدارای شل ساق قدامی و شل ران خلفی است و در موارد پارگی pcl عکس آن هست

اسپیلنت پلاستیکی زانو (Static Extention Knee Cage)

این ارتوز در عین حالی که موجب پایداری زانو می گردد از جمع شدگی زانو جلو گیری می کند.موارد استعمال این اسپیلنت برای بیحرکت کردن موقت در اکستنشن و پایداری آن در موقع راه رفتن و اصلاح فلکشن کانتراکشن زانو و نگهداری آن پس از اصلاح به وسیله عمل جراحی به کار می‌رود.

زانو بند مفصل دار (dynamic or hinged knee cage)

ازحرکات غیر عادی جانبی ناشی از پارگی رباط های طرفین جلوگیری می کند . خم و راست کردن زانو را بر حسب درجه ای که روی مفصل گذاشته می شود می‌توان محدود یا آزاد گذاشت بعضی از انواع آن دارای قفل می باشند.

زانو بند سوئدی

این زانوبند از حرکات جانبی زانو جلوگیری کرده تا اندازه‌ای از خم شدن به عقب جلو گیری میکند.

 زانو بند لِنوکس هیل

این زانوبند در عین حالی که باعث جلوگیری از حرکات غیر عادی جانبی زانو می گردد مانعی برای خم و راست کردن زانو ایجاد نمی‌کند این ارتوز با پایداری نسبتا خوبی که به زانو می دهد برای ورزشکاران در زمان ورزش به کارمی رود.

زانو بند مخصوص آرتروز زانو (unloader knee brace)

با استفاده از سیستم سه نقطه فشار زانو را به سمت خارج برده و فشار را از سمت داخلی زانو کاهش می‌دهد

حمایت کننده های زانو ( knee support) 

این زانو بند ها با ایجاد گرما و بهبود حس عمقی به بیمار کمک می‌کندو از انحراف زانو به خارج تا حدودی جلوگیری نمود .