خار پاشنه یک زائده‌ی استخوانی است که روی سطح زیرین استخوان پاشنه‌ی پا تشکیل می‌شود. خار پاشنه بر اثر رسوب کلسیم در قسمت تحتانی استخوان پاشنه ایجاد می‌شود. خار پاشنه پا هنگامی رخ می‌دهد که رسوبات کلسیم در سطح پایینی استخوان پاشنه پا جمع می‌شوند، فرآیندی که معمولاً در طی دوره چندماهه اتفاق می‏افتد. خار پاشنه پا معمولاً با تغییر شکل در عضلات پا و کشش رباط فاسیای کف پا و پاره شدن مکرر غشایی که استخوان پاشنه را پوشش می‌دهد، ایجاد می‌شود. خار پاشنه پا مخصوصاً میان ورزشکارانی که زیاد می‌دوند و می‌پرند شایع‌تر است.

دلایل ایجاد خار پاشنه

خار پاشنه به دلیل التهاب مزمن آرنگ (رباط) کف پا به وجود می‌آید. آرنگ کف پا نوار الیافی ضخیمی از بافت متصل است که از سطح زیرین کالکانئوس (استخوان پاشنه) شروع می‌شود و در امتداد کف پا به سمت انگشت‌های پا ادامه می‌یابد. آرنگ کف پا به مثابه حد کنش‌پذیری در برابر مسطح کردن بیش از اندازه کمان پا عمل می‌کند. زمانی که در آرنگ کف پا پارگی‌های بسیار کوچکی به وجود آید یا ملتهب گردد، التهاب آرنگ کف پا رخ می‌دهد.

در صورت به تأخیر افتادن درمان این التهاب یا از بین نرفتن آسیب، بدن این بافت نرم آسیب دیده و ضعیف را با استخوان ترمیم می‌کند. معمولاً آرنگ صدمه دیده با فعالیت فیبروبلاستی ظرف دست‌کم شش هفته التیام خواهد یافت. اگر زخم پس از گذشت این مدت همچنان باقی ماند یاخته‌های استخوان‌ساز به آن ناحیه فرستاده می‌شوند. یاخته‌های استخوان‌ساز تشکیل استخوان می‌دهند و نتیجه نهایی پدید آمدن استخوان (یا کلسی شدن یعنی انباشت نمک‌های کلسیم در بافت) درون آرنگ کف پا یا در زائده پاشنه است. این شکل‌گیری‌های استخوانی به خار پاشنه معروف هستند. علت خار پاشنه پا در صدمه‌های از نوع کششی بسیار رایج است. زائده استخوانی اضافی با نام خار پاشنه یا خار کالکانئوس شناخته می‌شود.

خارپاشنه و علائم متعاقب آن

• احتمالا صبح‌ها بعد از این که از خواب بیدار می‌شوید، در چند قدم اولی که بر می‌دارید در پاشنه‌ی خود احساس درد می‌کنید.
• بعد از مدتی راه رفتن، علت پاشنه درد شما فروکش می‌کند. این موضوع نشان‌دهنده‌ی این است که انجام ورزش بخش مهمی از روند پیشگیری و درمان خارپاشنه‌ ی پا است.
• به طور کلی، خار پاشنه هیچ علائم واضح و آشکاری (که توسط دیگران یا پزشک دیده شود) ندارد. اما خود شما می‌توانید به راحتی نشانه‌های آن را به صورت دردی تیز و تیرکشنده در پاشنه‌ی خود احساس کنید. این درد در زمان ایستادن، راه رفتن و دویدن احساس می‌شود. درد می‌تواند تا حدی شدید شود که با استراحت کردن نیز به سختی فروکش می‌کند.
• از آنجایی که استخوان شما به عضلات و بافت‌های دیگری متصل است، احتمال آن زیاد است که به این بافت‌ها و تاندون‌ها نیز آسیب وارد شود که در این صورت شما درد بسیار تیز و تیرکشنده ای را احساس می‌کنید که شبیه به فرو کردن چاقو در پاشنه‌ی پا است.
• ممکن است برای آن که پای شما بهتر بتواند فشار‌های وارد شده را جذب کند، بافت‌های میخچه و پینه‌ای نیز در کف پای شما تشکیل شود. این مکانیزم می‌تواند در کاهش و درمان درد در پاشنه پا موثر باشد.

• به طور خلاصه:

• درد ناگهانی و شدید در کف پا
• حساسیت به لمس در پاشنه پا
• یک استخوان قلاب شکل در پاشنه که توسط اشعه ایکس قابل‌مشاهده است.
• درد با ایستادن‌های طولانی و راه رفتن همانند التهاب فاسیا کف پا
• احساس ناراحتی به تحمل وزن در ابتدای بلند شدن از حالت نشسته به حالت ایستاده

عوامل موثر در به وجود آمدن خار پاشنه

احتمال ابتلا شما به التهاب آرنگ کف پا و خار پاشنه بیشتر می‌شود اگر:

• فعال باشید. انجام ورزش‌هایی که فشار زیادی را به پاشنه و بافت متصل به آن وارد می‌کنند، به ویژه اگر عضلات ساق پای‌تان سفت یا مچ پا به دلیل پیچ خوردگی‌های قبلی خشک باشد و حرکت مچ را محدود کند. ورزش‌هایی مانند دویدن، رقص باله یا ایروبیک از جمله این ورزش‌ها هستند.

• اضافه وزن داشته باشید. تحمل وزن اضافی و جابه‌جا کردن آن، فشار و نیروی بیشتری را به آرنگ کف پا وارد می‌کند.

• باردار باشید. افزایش وزن و ورم همراه با بارداری موجب آسودگی بیشتر رباط‌ها (لیگامنت‌ها) می‌شوند و در نتیجه التهاب و مشکلات مکانیکی بروز می‌یابد.

• سر پا باشید. داشتن شغلی که شما را ملزم به راه رفتن زیاد یا ایستادن بر روی سطح سفت بکند، مانند معلم، پیشخدمت یا کارگر کارخانه بودن، در بروز این عارضه بی‌تأثیر نیست.

• کف پای صاف یا قوس زیاد کمان پا داشته باشید. هر گونه تغییر در کمان کف پا توانایی ضربه‌گیری را نیز تغییر می‌دهد و باعث کشیدگی و وارد شدن فشار به آرنگ کف پا می‌گردد که مجبور به تحمل و جذب نیروی اضافی است.

• در سنین میانسالی یا بالاتر باشید. با پا به سن گذاشتن، کمان پا به تدریح فرو رفته می‌شود و به این ترتیب فشار بیشتری به آرنگ کف پا وارد می‌آید.

• کفش‌هایی بپوشید که به حد کافی از پا حمایت نمی‌کنند.

• عضله‌های کمان پای ضعیف داشته باشید. خستگی عضلانی موجب وارد شدن فشار بیش از اندازه به آرنگ کف پا و در نتیجه آسیب دیدن آن می‌شود.

• آرتروز داشته باشید. برخی گونه‌های آرتروز باعث التهاب تاندون‌های زیر پا و در نتیجه التهاب آرنگ کف پا می‌شوند.

• دیابت داشته باشید. اگرچه پزشکان موفق به یافتن دلیل آن نشده‌اند، اما التهاب آرنگ کف پا غالباً بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت رخ می‌دهد.

درمان خار پاشنه

ازآنجاکه علت اصلی فاسیت کف پا، ضعف بیومکانیک پا است بسیار حیاتی است که بیومکانیک پا و ساق پای خود را به‌طور کامل ارزیابی و اصلاح کنید تا از التهاب فاسیت کف پا یا خار پاشنه پا جلوگیری کنید. بعضی از گزینه‌های درمان اولیه عبارت‌اند از:

• استفاده از یخ در کف پا
• داروهای ضدالتهابی
• کشش آرام فاسیای کف پا و تاندون آشیل
• بستن پا و مچ به‌منظور ایجاد تکیه‌گاه و هم ترازی مناسب

کفش و کفی‌های طبی 

پوشیدن کفش‌های مجهز با کفی جاذب شوک یا کفی مناسب برای درمان خار پاشنه بسیار مؤثر است. قوس خوب کفش است که محافظ پاشنه پا را شکل می‌دهد و ساختن تکیه‌گاه برای هر چهار قوس پا می‌تواند درد و فشار را که توسط خار پاشنه ایجاد می‌شود را کاهش دهد و فشار را بر پاشنه کم کند. روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارد، دکتر ما بهترین روش را با توجه به نیازهای استخوانی شما پیشنهاد خواهد کرد.

ورزش

ورزش کردن می‌تواند به‌منظور کاهش درد ناشی از خار پاشنه استفاده شود.

در کلینیک تخصصی ارتوز و پروتز نگین طب با پیشرفته ترین تکنولوژی های روز دنیا می توانید با هزینه بسیار مناسب و دریافت کفی و صندل (دمپایی) طبی با اسکن کف پا و طراحی اختصاصی، از درد و ناراحتی ناشی از خار پاشنه خداحافظی کنید.