خار پاشنه یک زائدهی استخوانی است که روی سطح زیرین استخوان پاشنهی پا تشکیل میشود. خار پاشنه بر اثر رسوب کلسیم در قسمت تحتانی استخوان پاشنه ایجاد میشود. خار پاشنه پا هنگامی رخ میدهد که رسوبات کلسیم در سطح پایینی استخوان پاشنه پا جمع میشوند، فرآیندی که معمولاً در طی دوره چندماهه اتفاق میافتد. خار پاشنه پا معمولاً با تغییر شکل در عضلات پا و کشش رباط فاسیای کف پا و پاره شدن مکرر غشایی که استخوان پاشنه را پوشش میدهد، ایجاد میشود. خار پاشنه پا مخصوصاً میان ورزشکارانی که زیاد میدوند و میپرند شایعتر است.
خار پاشنه به دلیل التهاب مزمن آرنگ (رباط) کف پا به وجود میآید. آرنگ کف پا نوار الیافی ضخیمی از بافت متصل است که از سطح زیرین کالکانئوس (استخوان پاشنه) شروع میشود و در امتداد کف پا به سمت انگشتهای پا ادامه مییابد. آرنگ کف پا به مثابه حد کنشپذیری در برابر مسطح کردن بیش از اندازه کمان پا عمل میکند. زمانی که در آرنگ کف پا پارگیهای بسیار کوچکی به وجود آید یا ملتهب گردد، التهاب آرنگ کف پا رخ میدهد.
در صورت به تأخیر افتادن درمان این التهاب یا از بین نرفتن آسیب، بدن این بافت نرم آسیب دیده و ضعیف را با استخوان ترمیم میکند. معمولاً آرنگ صدمه دیده با فعالیت فیبروبلاستی ظرف دستکم شش هفته التیام خواهد یافت. اگر زخم پس از گذشت این مدت همچنان باقی ماند یاختههای استخوانساز به آن ناحیه فرستاده میشوند. یاختههای استخوانساز تشکیل استخوان میدهند و نتیجه نهایی پدید آمدن استخوان (یا کلسی شدن یعنی انباشت نمکهای کلسیم در بافت) درون آرنگ کف پا یا در زائده پاشنه است. این شکلگیریهای استخوانی به خار پاشنه معروف هستند. علت خار پاشنه پا در صدمههای از نوع کششی بسیار رایج است. زائده استخوانی اضافی با نام خار پاشنه یا خار کالکانئوس شناخته میشود.
احتمال ابتلا شما به التهاب آرنگ کف پا و خار پاشنه بیشتر میشود اگر:
• فعال باشید. انجام ورزشهایی که فشار زیادی را به پاشنه و بافت متصل به آن وارد میکنند، به ویژه اگر عضلات ساق پایتان سفت یا مچ پا به دلیل پیچ خوردگیهای قبلی خشک باشد و حرکت مچ را محدود کند. ورزشهایی مانند دویدن، رقص باله یا ایروبیک از جمله این ورزشها هستند.
• اضافه وزن داشته باشید. تحمل وزن اضافی و جابهجا کردن آن، فشار و نیروی بیشتری را به آرنگ کف پا وارد میکند.
• باردار باشید. افزایش وزن و ورم همراه با بارداری موجب آسودگی بیشتر رباطها (لیگامنتها) میشوند و در نتیجه التهاب و مشکلات مکانیکی بروز مییابد.
• سر پا باشید. داشتن شغلی که شما را ملزم به راه رفتن زیاد یا ایستادن بر روی سطح سفت بکند، مانند معلم، پیشخدمت یا کارگر کارخانه بودن، در بروز این عارضه بیتأثیر نیست.
• کف پای صاف یا قوس زیاد کمان پا داشته باشید. هر گونه تغییر در کمان کف پا توانایی ضربهگیری را نیز تغییر میدهد و باعث کشیدگی و وارد شدن فشار به آرنگ کف پا میگردد که مجبور به تحمل و جذب نیروی اضافی است.
• در سنین میانسالی یا بالاتر باشید. با پا به سن گذاشتن، کمان پا به تدریح فرو رفته میشود و به این ترتیب فشار بیشتری به آرنگ کف پا وارد میآید.
• کفشهایی بپوشید که به حد کافی از پا حمایت نمیکنند.
• عضلههای کمان پای ضعیف داشته باشید. خستگی عضلانی موجب وارد شدن فشار بیش از اندازه به آرنگ کف پا و در نتیجه آسیب دیدن آن میشود.
• آرتروز داشته باشید. برخی گونههای آرتروز باعث التهاب تاندونهای زیر پا و در نتیجه التهاب آرنگ کف پا میشوند.
• دیابت داشته باشید. اگرچه پزشکان موفق به یافتن دلیل آن نشدهاند، اما التهاب آرنگ کف پا غالباً بیشتر در بیماران مبتلا به دیابت رخ میدهد.
ازآنجاکه علت اصلی فاسیت کف پا، ضعف بیومکانیک پا است بسیار حیاتی است که بیومکانیک پا و ساق پای خود را بهطور کامل ارزیابی و اصلاح کنید تا از التهاب فاسیت کف پا یا خار پاشنه پا جلوگیری کنید. بعضی از گزینههای درمان اولیه عبارتاند از:
پوشیدن کفشهای مجهز با کفی جاذب شوک یا کفی مناسب برای درمان خار پاشنه بسیار مؤثر است. قوس خوب کفش است که محافظ پاشنه پا را شکل میدهد و ساختن تکیهگاه برای هر چهار قوس پا میتواند درد و فشار را که توسط خار پاشنه ایجاد میشود را کاهش دهد و فشار را بر پاشنه کم کند. روشهای مختلفی برای درمان وجود دارد، دکتر ما بهترین روش را با توجه به نیازهای استخوانی شما پیشنهاد خواهد کرد.
ورزش کردن میتواند بهمنظور کاهش درد ناشی از خار پاشنه استفاده شود.