حتما شما هم شگفت زده خواهید شد وقتی بشنوید که تنها ۱ نفر از هر ۴ نفر دارای طول اندام های یکسان هستند.در بسیاری از افراد این اختلاف بسیار ناچیز است و در کل زندگی فرد این اختلاف را متوجه نمی شود و آسیبی خاصی برای فرد ایجاد نمی گردد.اما زمانی که اختلاف طول اندام با علائم همراه هستند برای فرد آزار دهنده می شوند.

در این مطلب می خواهیم به انواع کوتاهی پا و انواع کفی طبی مناسب آنها صحبت کنیم.

اختلاف طول اندام ها چه زمانی مشکل ساز است؟

اختلاف طول اندام ها وضعیتی است که در آن طول یک پا از دیگری تفاوت دارد و معمولا باعث کمر درد های مزمن می گردد.علائم و شدت این اختلال از فردی به فردی دیگر  متفاوت است و بستگی به میزان اختلاف طول دارد. مطالعات نشان می دهند که ۶۰ درصدکل افراد دارای این اختلال و همچینن سومین علت در اسیب های طولانی مدت در ورزشکاران است.بطورکلی این نوع عارضه به دو صورت عملکردی (کاذب) و ساختاری (آناتومی و واقعی) دسته بندی می شود دسته ی سومی هم وجود دارد که آن را اکتسابی یا محیطی می گویند که نسبت به دو نوع اول بسیار نادر است.

اختلاف واقعی طول اندام ها 

در اختلاف طول اندام ها به صورت ساختاری یا واقعی، اختلاف طول بین استخوان های اندام تحتانی وجود دارد که طول یک استخوان از دیگری کوتاه تر است.این نوع از اختلاف طول، بصورت ژنتیکی بوده و فرد همراه با این اختلال به دنیا بیاید.این وضعیت حتی می تواند بصورت عفونت در دوران رشد(کودکی یا نوجوانی) به وجود آید بعلاوه بعضی از اختلالات ستون فقرات (مانند اسکولیوز) نیز ممکن است باعث ایجاد این اختلاف طول بصورت ساختاری شوند.

اختلاف کاذب طول اندام ها

در اختلاف طول اندام ها بصورت عملکردی یا کاذب، استخوان ها علت این عارضه نبوده بلکه به دلیل وضعیت لگن و عضلات در یک سمت می باشد. عدم انعطاف پذیری و ضعف عضلات نزدیک کننده ران و همچنین مایل بودن وضعیت لگن از جمله علل آن است.

دسته سوم که بصورت محیطی دچار این اختلال می گردند،به علت ارتفاع سطوحی که پاها خود را در زمان استراحت یا راه رفتن قرار می دهد، ایجاد می گردد.سطوح شیبدار، ناهموار و موج دار از این دسته هستند که باعث اختلاف طول اندام ها بصورت اکتسابی در طولانی مدت می شوند.

این وضعیت روی لگن و کمر اثر می گذارد و باعث تغییر مرکز ثقل از محل خود شده و بدن این تغییر را بصورت حرکت به سمت جلوی لگن در سمت پای کوتاه جبران می کند که در نهایت باعث خم شدن زانوی پای بلند تر ،خم شدن مچ پا و چرخش به چرخش پاشنه پا در سمت پای کوتاه می شود.

چه علائمی اختلاف طول اندام ها را هشدار می دهند؟

شایع ترین علامت همه انواع اختلاف طول اندام ها درد مزمن کمر (پشت) می باشد. در کوتاهی پا بصورت ساختاری فرد ممکن است آرتروز زانو و لگن، درد زانو، پلانتارفاشیاتیس (درد پاشنه) و یا درد در ناحیه پنجه پا (متاتارسالژیا) را تجربه کند.

علائم این اختلال فرد به فرد، بسته به نوع، شدت و علت ایجاد این اختلاف طول متفاوت می باشد ولی بطور کل علایم آن را می توان بصورت زیر خلاصه کرد:

• کمردرد
• درد لگن، زانو و پا
• لنگش با عدم تعادل در حین راه رفتن
• احساس خم شدگی به یک سمت
• خستگی زودهنگام در راه رفتن و فعالیت
• دردهای زیاد و مکرر کمر یا درد اندام ها بدون هیچ اسیب قبلی
• احساس ناراحتی در هنگام خم شدن یا ایستادن برای مدت زیاد

کوتاهی پا چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تعیین قرینگی طول اندام ها، در حالت ایستاده و راه رفتن مورد ارزیابی قرار می گیرد.

اگر درمانگر شما به وجود اختلاف طول اندام بصورت ساختاری شک کنند از رادیوگرافی اسکنوگرام استفاده می شود.اسکنوگرام یکی از بهترین راه های تشخیص محل و شدت اختلاف طول اندام ها می باشد.رادیوگرافی اسکنوگرام، یکی از رادیوگرافی های تخصصی می باشد که توسط پزشکان ارتوپدی درخواست می شود . این رادیوگرافی در تمامی مراکز تصویربرداری و رادیولوژی قابل انجام نمی باشد.در این نوع رادیوگرافی، در کنار هر یک از استخوان های اندام تحتانی خط کش هایی وجود دارد که به طور دقیق طول هر کدام را اندازه گیری و گزارش می دهد

این روش، اندازه گیری دقیقی از استخوان ها در اندام تحتانی را گزارش داده و میزان دقیق کوتاهی را مشخص می کند.در کلینیک ها بصورت بالینی از یک متر پارچه ای اندازه گیری می شود.

درمان کوتاهی پا با کفی و کفش طبی

نکته ای که در تشخیص این اختلال وجود دارد این است که باید نوع این کوتاهی مشخص شود تا درمان متناسب آن صورت گیرد؛

درمان کوتاهی عملکردی با کفی های طبی

در این درمان به دلیل منشا اصلی اختلال که بصورت سفتی یا عدم تعادل گروه های عضلانی اتفاق افتاده است،توسط فیزیوتراپی و ورزشهای مخصوص برطرف میگردد.کوتاهی عملکردی یا کاذب باعث بهم خوردن راستا در اندام تحتانی شده که برای این ناهنجاری ها از کفی مناسب ساخته شده توسط کارشناس ارتوپدی فنی استفاده می شود

کوتاهی های کاذبی که به دلیل اسکولیوز نیز به وجود آمده اند با ساخته شدن کفی طبی به همراه بریس های اصلاحی ستون فقرات توسط کارشناس ارتوتیست قابل بهبودی است و یا در مواردی که پزشک تشخیص می دهد در کنار آن ورزش های کششی و جلسات فیزیوتراپی انجام میشود. در این نوع کوتاهی پا، ممکن است مدتی پس از پوشیدن کفی همراه با جلسات فیزیوتراپی ارتفاع کوتاهی به تدریج کاهش یابد.

درمان کوتاهی ساختاری با کفی های طبی

در درمان کوتاهی پا بصورت واقعی از کفی های طبی به اندازه  طول اختلاف اندام ها جبران می شود و می تواند بصورت کفی در کفش فرد و یا در لایه میانی زیره کفش فرد قرار داده می شود.با در نظر گرفتن عمق و حجم کفش ها، معمولا کوتاهی های که حدود ۱ سانتی متر و کمتر هستند می توانند در کفش استفاده شوند.این نوع کوتاهی بهتر است زیرا وزن زیادی را به کفش اضافه نمی کند و بطور کامل توسط کفش پنهان می شود اما اگر اندازه کوتاهی بیش از ۱ سانتی متر باشد معمولا توسط کاشناس ارتوتیست (ارتوپدی فنی) طراحی شده و و این میزان کوتاهی در لایه میانی زیره کفش قرار داده میشود.که در این صورت کفش برای آن فرد بصورت سفارشی ساخته می شود.در این نوع کوتاهی، کفی یا کفش طبی باید همیشه پوشیده شود.

*نکته مهم در درمان با کفی های کوتاهی*

اگر کوتاهی ساختاری به دلیل عمل های جراحی از جمله تعویض مفصل لگن یا زانو به وجود آمده باشد.تمام طول اندازه گیری میزان کوتاهی باید در کفی اعمال شود.این به بدین معناست که اگر پای چپ ۱ سانت از پای راست بلند تر است، اغلب همان ۱ سانت را برای جبران کوتاهی اعمال می کنیم و در این حالت فرد نیز احساس راحتی می کند.

اما زمانی که اختلاف طول ژنتیکی یا مادرزادی باشد، معمولا اندازه دقیق کوتاهی برای فرد قابل تحمل نیست زیرا بدن بصورت طبیعی خود را با این شرایط سازگار کرده است و با جبران کردن کوتاهی به همان اندازه برای فرد ناراحت کننده خواهد بود. در این موارد برای جبران کوتاهی معمولا از ۶۰ تا ۷۰ درصد اختلاف طول برای جبران شروع می کنند و این مقدار را بر اساس گزارش راحتی فرد در حین استفاده، تنظیم کرده و ساخته می شود.

روند بهبودی با استفاده از کفی طبی برای کوتاهی پا

زمانی که اندام ها به وسیله کفی طبی مناسب با لحاظ کردن کوتاهی باعث یکسان کردن طول پا ها می شود. نباید انتظار داشت که در همان لحظه بهبودی اتفاق بیفتد.  در ابتدا ممکن است فرد حتی به سختی راه برود و بعد از مدتی با پوشیدن مداوم آن احساس راحتی ایجاد شود.در این مورد حتما با پزشک معالج و کارشناس ارتوپدی فنی مشورت بگیرید.