مقدمه:

در کلینیک تخصصی پروتز نگین طب متخصص پروتز با شما مشاوره می کند و بهترین قطعات را براساس شرایط شما پیشنهاد می دهد و بعد از انتخاب قطعات مناسب مراحل بعدی ساخت پروتز انجام میگیرد.

بطور کلی انواع پروتز های پا دارای اجزا و قطعاتی مانند قطعه مفصل زانو، قطعه پنجه پا، و قطعه مفصل ران می باشند که در این نوشتار قصد داریم شما را با انواع آنها آشنا کنیم:

قبل از خواندن این نوشتار می توانید مطالب مرتبط و پایه ای مربوط به این مبحث را از طریق لینک های زیر بخوانید:

• آشنایی با کلیات پروتز پا (پای مصنوعی)؛ ۱۰اصطلاح رایج در پروتز پا
• زمان مناسب دریافت پروتز پا؛ مراقبت های مهم بعد از قطع عضو

انواع قطعات پنجه پروتزی(Ankle and Foot Components)

ساختار، عضلات و حرکات پیچیده ی مچ پا باعث شده که جایگزین کردن پنجه پروتزی که به جای پنجه طبیعی به تمام نیاز ها پاسخ بدهد بسیار سخت باشد ولی انواعی از پنجه ها وجود دارند که می توانند به نیاز های اساسی پاسخ دهند. بنابریان هیچ پنجه پروتزی وجود ندارد که بتواند مانند پنجه طبیعی تمام حرکات را انجام دهد و پروتزیست با توجه به بیشترین نوع فعالیت شما پنجه مناسبی را در نظر میگیرد.

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی طراحی وساخت انواع پنجه های پیشرفته و هوشمند رو به رشد است.

پنجه ساچ(SACH)

ساده ترین و قدیمی ترین پنجه، ساچ(SACH) میباشد که یک بخش چوبی در داخل دارد و با پوشش نوعی فوم پوشیده شده است و بسیار با دوام است ولی هیچ قطعه متحرکی ندارد. و معمولا برای افراد که تحرک زیاد و یا تعادل خوبی ندارند می تواند مناسب باشد.

ساچ فوت(SACH foot)

پنجه تک محوره ( Single-Axis)

پنجه تک محوری(Single-Axis) نوع دیگری از پنجه های نسل قدیمی است که امکان خم و راست شدن مچ پا را در اثر وزن بدن اجازه می دهد. این پنجه ها با مفصل تک محوره بیشتر مناسب افرادی است که فعالیت بالاتری داشته یا دارای عضلات زانوی ضعیفی می باشند.

پنجه چند محوره (Multi-Axis)

امکان چرخش پا را درعین اینکه ثبات را فراهم می کند را میدهد. این پنجه برای افرادی که در سطوح ناصاف یا شیبدار راه می روند انتخاب مناسبی است. از معایب این پنجه می توان نیاز به سرویس سالیانه و سنگینی آن اشاره کرد.

پنجه های داینامیک (پنجه های کربنی)

پنجه های نوع پیشرفته تر که به نام پنجه های داینامیک شناخته شده اند از کربن ساخته میشوند و قدرت جذب و ذخیره انرژی را دارند و انرژی ذخیره شده را هنگام راه رفتن بر می گردانند و ظاهر راه رفتن فرد را طبیعی جلوه می دهند و فرد بسیار نرم و روان راه می رود.

این نوع پنجه برای بچه ها، نوجوانان، ورزشکاران و سایر افراد فعال بسیار مناسب است.از جمله شرکت های معروف در زمینه تولید پنجه می تواند به اتوبوک و اوسر اشاره کرد که هر کدام از پنجه های آن‌ها دارای ویژگی منحصربه‌فردی می باشد و برای انواع ورزش ها و فعالیت ها پنجه مناسبی طراحی شده‌اند.

پنجه پروتزی چند محوره

انواع قطعه زانو در پروتز پا (Knee Units)

قطعه زانو برای برای سطوح قطع عضوهای بزانو و بالاتر از زانو کاربرد داشته و انواع مختلفی از آن وجود دارد که هر کدام کار خاصی را انجام می دهد و مانند آنچه که در در مورد پنجه های پروتزی گفته شد، با توجه به شرایط فرد و انتظارات فرد از پروتز خود، قطعه زانو نیز تعیین می گردد.

ابتدا بهتر است بدانیم قطعه زانو در پروتز پا چه کاربردی داشته و چرا اهمیت دارد؟
-حمایت از بدن، حفظ تعادل و سرعت در جهات مختلف راه رفتن
-کنترل کردن حرکت پنجه پا
-اجازه دادن به حرکت در پای دیگر در هنگام راه رفتن
-خم شدن پروتز برای نشستن و دیگر فعالیت ها
و مانند پنجه ها هیچ قطعه زانویی وجود ندارد که مانند زانو فرد سالم عمل کند با این‌حال بعضی از آنها بصورت کم یا زیاد حرکاتی را انجام می دهند. مهم ترین نقش قطعه زانو در پروتز بالای زانو حفظ ثبات فرد و تعادل وی می باشد.

زانوی تک محوره (Single Axis Knees)

یک مفصل ساده که تنها باعث خم و یا راست شدن زانو می گردد. این پنجه ها با توجه به شرایط فرد در افرادی که قدرت کافی برای کنترل زانو را داشته باشند و تحرک زیادی نداشته باشند استفاده می شود. این نوع از مفصل ها می تواند دارای سیستم های پیشرفته تری نیز باشند که در ادامه به آنها اشاره می شود.

– زانوی قفل دار یا دستی (Manual Locking Knees)

زانوی قفل دار از جمله با ثبات ترین قطعه ها در بین زانوها می باشد.این نوع زانوی پروتزی در حین راه رفتن در حالت قفل است و فرد فقط در هنگامی که قصد دارد بنشیند فقل آن را آزاد می کند

و معمولا برای افرادی مناسب است که زانوی بی ثباتی داشته و راه رفتن با پروتز برای آنها سخت است و یا افرادی که استامپ کوتاه و عضلات ران ضعیفی دارند.مفصل زانوی (۳R33) شرکت اوتوبوک نیز عملکرد مشابه انچه گفته شد را دارد.

– زانو با کنترل فاز ایستایی (Stance Control Knees)

این قطعه زانوی پروتزی بسیار باثبات بوده و معمولا برای اولین پروتز نیز تجویز می شود. در این مفصل زمانی که وزن بیمار روی پروتز اعمال می شود مفصل به حالت قفل درامده و تا زمانی که پا از روی زمین برداشته نشود به حالت قفل باقی می ماند.این زانو معمولا انتخاب مناسبی برای افراد مسن یا کسانی که تحرک و فعالیت کمتری دارند، می باشد. مفصل۳R49توسط شرکت اوتوبوک از جمله معروف ترین این زانوها می باشد.

زانوی چند محوره (Polycentric Knees)

از رایج ترین زانوهای مورد استفاده زانوی پلی سنتریک یا معروف به چهار محوره می باشد این نوع زانو ها دارای مکانیسم قفل شدن نیستند  و بر اساس میزان درجه خم شدن زانو  عمل می کند  به این صورت که در صورت وزن گذاری روی پروتز زانو صاف و در غیر اینصورت زانو خم می شود و تقریبا شبیه زانوی طبیعی عمل میکند و انواع مختلفی از ان توسط شرکت های بزرگ ساخته شده است

این زانو ها برای افزایش ثبات در مراحل اولیه راه رفتن طراحی شده اند. این نوع زانو می تواند برای افراد بسیار فعال گزینه خوبی باشد و همینطور در افرادی که استامپ بلند تری داشته و با از مفصل زانو قطع عضو شده اند. از جمله بهترین این زانوها می توان به Total knee از شرکت اوسر نام برد.

از نظر هزینه ارزانتر از زانو های هوشمند بوده و راه رفتن با ثبات تری نسبت به زانو های تک محوری فراهم میکند. زانو های چند محوری در انواع پنوماتیکی و هیدرولیکی موجود است که به فرد اجازه راه رفتن راحت در سرعت های متغیر را می دهد.

زانوهای هوشمند (Microprocessor Knees)

این زانو های از جمله زانو های پیشرفته و جدید ترین تکنولوژی در زانو های پروتزی به شمار می روند که حرکت را بهبود بخشیده و احتمال خطر افتادن را کاهش می دهند.

زانوی های میکروپروسسور دارای سنسورهایی هستند که در هر لحظه وضعیت زانو را بررسی کرده و با توجه به آن به زانو اجازه خم یا راست شدن را می دهند که همین ویژگی ثبات و امنیت در راه رفتن را برای فرد ایجاد می کند. و همچنان طراحی این گونه زانو ها درحال پیشرفت است.

از مهم ترین معایب این نوع زانو ها هزینه بسیار زیاد، اضافه شدن حجم و وزن پروتز می باشد. از جمله بهترین نوع از این زانو ها می توان به  LINX system یا C-leg به ترتیب توسط شرکت اندولایت و اتوبوک نام برد.

زانوهای هوشمند

انواع قطعه مفصل ران(Hip Units)

در قطع عضو از مفصل ران این قطعه در اجزای پروتز پا دیده می شود. بطورکلی مانند قطعه زانو، ساده ترین نوع مفصل ران مانند یک لولا عمل می کند و به سمت جلو خم میشود و تا وضعیت کامل باز شده در حالت ایستادن باز می گردد. نوع قفلدار آن با یک قطعه کنترل کننده امکان ثبات بیشتر را فراهم میکند.

سیستم کنترل کننده خم شدن ران شامل یک فنر فشرده است که قبل از باز شدن کامل زانو، ران را خم میکند و مانع گیر کردن پنجه پروتزی به زمین میشود. هرچند که انواع مختلفی از مفاصل رانی موجود است ولی آنچه که تضمین کننده توانایی فرد در راه رفتن است قرار دادن راستای صحیح مفصل ران به لحاظ آناتومیکی می باشد.

پروتز بالای زانو؛ قطعه مفصل ران

مطالب مرتبط با “پروتز های پا” را می توانید لینک های زیر را بخوانید:

• انواع پروتز برای قطع عضو در انگشتان پا
• با انواع پروتزهای پا “بالای زانو” و “زیر زانو” آشنا شوید!
• چند نکته در مورد پروتز های پا
• زمان مناسب دریافت پروتز پا؛ مراقبت های مهم بعد از قطع عضو
• هزینه ساخت پروتز پا چگونه تعیین می شود؟
• آشنایی با کلیات پروتز پا (پای مصنوعی)؛ ۱۰اصطلاح رایج در پروتز پا